نفتگیر

 


نفتگیر

 

نفتگیر

نفتگیر یا تله نفتی ، به محل تجمع نفت و گاز گفته می شود. به عبارت دیگر به ناحیه ای که از حرکت صعودی نفت و گاز جلوگیری کرده و سبب تجمع نفت گاز شود تله نفتی گفته می شود. سنگ مخزن مناسب ، منافذ به هم مرتبط ، وجود نفت و گاز و عامل بازدانده حرکت صدور کننده نفت و گاز یا پوش سنگ از جمله عوامل اصلی تشکیل دهنده نفت گیری باشد.

● قسمتهای عمده یک نفتگیر :

▪ قله

قله به بلندترین نقطه نفتگیر اطلاق می شود.

▪ نقطه ریزش

نقطه ریزش به پایین ترین نقطه ای که نفت در نفتگیر تجمع یابد گفته می شود. نقطه ریزش بر سطح ریزش که سطحی افقی است قرار دارد. بستگی به ساختمان نفتگیر به فاصله قائم بین قله و نقطه ریزش نفتگیر گفته می شود.

▪ مخزن

مخزن ممکن است تا نقطه ریزش از نفت و گاز پر شده باشد و یا این که در نقطه ای بالاتر از آن حاوی نفت و گاز شود شیب ساختمانی مخزن ممکن است تحت تاثیر شیب ناحیه ای قرار داشته و به همین دلیل با بستگی ساختمان مخزن یکسان نباشد.

▪ پی نفتگیر

کلمه پی به بخش نفت ده نفتگیر اطلاق می شود. ضخامت کل مخزن مشتمل بر فاصله بین بلندترین نقطه مخزن تا سطح تماس آب و نفت می باشد. این ضخامت ممکن است تنها ۱ الی ۲ متر را در برگرفته و یا این که به صدها متر نیز برسد. ضخامت خالص مخزن به مجموعه لایه های نفت ده و مفید مخزن گفته می شود.

مخزن ممکن است حاوی نفت، گاز یاغ هر دوی آنها باشد. سطح تماس آب و نفت به پایینترین سطخ نفت قابل تولید در نفتگیر گفته می شود. سطح تماس گاز و آب و سطح تماس گاز و نفت نیز به پایینترین سطحی که گاز قابل تولید در مخزن وجود داشته باشد، گفته می شود. تعیین عمق این سطوح قبل از تولید ضروری است. گاز به علت سبکتر بودن به بخش بالای مخزن انتقال یافته و نفت در زیر گاز تجمع می یابد.

حضور گاز یا نفت بطور منفرد در مخزن به وضعیت فشار ، دما ، درجه بلوغ سنگهای منشا ، تداوم ورود گاز و نفت و ظرفیت مخزن بستگی دارد. مرز بین گاز ، نفت و آب ممکن است تدریجی و یا شاخص باشد. مخازنی که دارای مرز شاخص آب ، نفت یا گاز می باشد. از تراوایی خوبی برخوردار می باشند. مخازنی که دارای مرز تدریجی آب ، نفت و یا گاز بوده تراوایی کمتری را داشته و فشار موئین بالاتری را در بر می گیرد. آب زیرین به آب مستقر در بخش تحتانی محدوده هیدروکربوردار اطلاق می شود. آب مجاور نیز به آب کناری مخزن گفته می شود.

▪ پوش سنگ

از آنجایی که نفت و گاز سبکتر از آب بوده و مخازن نیز در بسیاری مواقع تحت تاثیر شیب ناحیه ای قرار دارد، لذا نفت و گاز چه بصورت عرضی و چه در جهت قائم همراه آب و در خلال آب و سنگ عبور می کند، تا به یک ناحیه کمتر تراوا برخورد کرده و از حرکت بازایستد. لایه غیر تراوا که سبب توقف نفت می شود را پوش سنگ می گویند.

پوش سنگ ممکن است محدب باشد. همین امر از فرار نفت و گاز جلوگیری می کند. حرکت بالا رونده نفت ممکن است تحت تاثیر اختلاف پتانسیل سیال به فرض حرکت پائین رونده آب قرار گرفته و در نتیجه متوقف شود. این عامل بازدارنده و تجمع نفت را به اصطلاح سد محلولی گویند. افزایش شیب پتانسیل محلول در نواحی که خلل بسیار ریز شده ، تراوایی کاهش یابد و یا سازند نازک شود کاملا محسوس می باشد.

● تعیین شکل و وضعیت مخزن

زمین شناسی نفت موظف است موارد فوق را تلفیق کرده و وضعیت مخزن را مشخص کند. اطلاعات وی به ترتیب ناشی از داده های ژئوفیزیکی ، حفاری ، فشار محلول ، رحنمونها ، نقشه برداری سطحی ، مغزها و نقشه های زیرزمینی بوده و در این مرحله شکل و وضعیت مخزن مشخص می شود. تعیین خلل و تراوایی نیاز به داشتن اطلاعات وسیعتر و دقیقتر از مخزن بوده و با استفاده از داده های حفاری ، نمونه های ژئوفیزیکی ، خرده های ناشی از حفاری ، مترها ، نقشه های مقاطع عرضی و طولی مخزن ، نحوه گسترش سنگها ، ارتباط آنها ، حضور دگرشیبی ها و غیره میسر می شود.

● طبقه بندی نفتگیرها

مواد نفتی به طرق مختلفی در نفتگیر تجمع می یابد. عمده ترین نفتگیرها عبارتند از:

نفتگیرهای ساختمانی :

این نفتگیرها حاصل فرایندها تکتونیکی و تغییر شکل سنگ مخزن می باشند.

ـ نفتگیرهای چین خورده

ـ نفتگیرهای کسکی

نفتگیرهای دیاپیری :

این نفتگیرها حاصل جریان یافتن لایه ناشی از اختلاف وزن مخصوص آنها می باشد.

ـ دیاپیرهای نمکی

ـ دیاپیری گلی

نفتگیر چینه ای :

این نفتگیرها ناشی از تغییر در تدوم سنگ شناسی و یا حاصل محیط رسوبی و یا تغییرات ثانویه است.

نفتگیرهای هیدرودینامیکی :

این نفتگیر حاصل جریان یافتن آب می باشد.

نفتگیرهای مرکب :

حاصل تلفیق دو یا بیشتر فرایندهای فوق می باشند.


نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد